Jeziora

Bogactwem gminy są wody powierzchniowe; powierzchnia wód płynących i stojących wynosi 1216 ha, tj. 5 % powierzchni gminy. Gmina Przechlewo to kraina jezior, których jest 33. Większe spośród nich, to głównie jeziora rynnowe o wydłużonym kształcie, dość głębokie z trudno dostępnymi brzegami. Do największych z najpiękniejszych z nich należą:

• kompleks Jezior Szczytno Wielkie i Małe – 645,2 ha,
• Jezioro Lipczyno – 155 ha,
• Jezioro Końskie – 55 ha,
• Jezioro Długie – 43 ha,
• Jezioro Krasne – 29 ha.

Małe jeziora, to najczęściej wytopiskowe „oczka” o różnych głębokościach, często bezodpływowe, przez co bardziej narażone na zanieczyszczenie. W części jezior bezodpływowych znajduje swe siedlisko lobelia (Rezerwat Jezioro Krasne) chroniony gatunek roślinności wodnej, podnoszący atrakcyjność gminy.

Wody przechlewskich jezior i rzek należą do najczystszych na Pomorzu, a ich stan ciągle ulega poprawie. Związane jest to między innymi z ciągłym podporządkowaniem gospodarki ściekowej w gminie oraz ze stale rosnącą świadomością rolników i sposobem wykorzystania przez nich ziemi rolniczej.

Jeziora powyżej 5 ha

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z www.infoeko.pomorskie.pl.

Charakterystyka największych i najpiękniejszych jezior w Gminie Przechlewo:

Jezioro Szczytno Wielkie - jezioro rynnowe położone na północnym skraju Pojezierza Krajeńskiego ("Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Krępsko i Szczytno"), na obszarze gminy Przechlewo z kilkoma wyspami (m.in. Wyspa Zamkowa ze średniowiecznym grodem obronnym Szczytno). W pobliżu jeziora znajduje się rezerwat Osiedle Kormoranów. Przez jezioro przepływa rzeka Brda stanowiąca szlak kajakowy. Akwen jeziora jest połączony Brdą i mniejszymi ciekami z jeziorami Końskim, Krępsko (przesmykiem lądowym przebiega trasa drogi krajowej nr 25) i Szczytno Małe stanowiąc zespół jezior Szczycieńskich. Miejscowościami nadbrzeżnymi są: Pakotulsko i Koprzywnica. Dane morfometryczne: powierzchnia 645,2 ha, głębokość maksymalna 21,4 m, głębokość średnia 8,0 m, długość maksymalna 8500 m, szerokość maksymalna 1180 m, długość linii brzegowej 18450 m. Ichtiofauna: w akwenie tym dominuje leszcz, płoć, lin, karp, wzdrega, a wśród gatunków drapieżnych – szczupak, okoń, węgorz. Strefa litoralu: dno akwenu jest zmienne w niektórych miejscach żwirowate w innych muliste. Na całym jeziorze wzdłuż brzegów oraz wysp występuje strefa roślinności wynurzonej – trzciny i inne rośliny zakorzenione w dnie, stale wystające ponad powierzchnię wody, strefa roślin o pływających liściach – grążele, grzybienie. Strefę roślinności zanurzonej stanowią moczarka kanadyjska, rdestnice, rzęsa.

Jezioro Lipczyno Duże (Lipczyno Wielkie) Lipczynek – jezioro Lipczyno Wielkie to śródleśne jezioro rynnowe położone na równinie Charzykowskiej, na obszarze Gminy Przechlewo. Jedno z niewielu tak czystych ekologicznie jezior w Polsce, otoczone potężnymi borami sosnowymi. Wokół rozciągają się liczne rezerwaty, jeziorka, ostoje zwierzyny i ptactwa. Piękne krajobrazy, czyste powietrze, absolutna cisza i spokój, z dala od skupisk ludzkich i ruchliwych szos. Rzeką zasilającą jest rzeka Lipczynka. Dane morfometryczne: powierzchnia 155 ha, głębokość maksymalna 29,7 m, głębokość średnia 9,0 m, długość maksymalna 3000 m, szerokość maksymalna 850 m, długość linii brzegowej 7400 m. Ichtiofauna: w akwenie tym dominuje leszcz, płoć, lin, karp, wzdręga, sielawa a gatunków drapieżnych – szczupak, okoń, węgorz. Strefa litoralu: ukształtowanie dna jest mocno urozmaicone, stoki są dość łagodne. Roślinność wodna jest dobrze rozwinięta, zanurzona zajmuje około 33 % powierzchni dna zbiornika.

Jezioro Końskie – jezioro rynnowe położone na północnym skraju Pojezierza Krajeńskiego („Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Krępsko i Szczytno”), na obszarze Gminy Przechlewo, o ogólnej powierzchni 55 ha. Przez jezioro przepływa rzeka Brda stanowiąca szlak kajakowy i łącząca zarazem akwen jeziora poprzez jezioro Szczytno Małe z pozostałymi jeziorami zespołu Szczycieńskiego. Akwen znajduje się w ciągu jezior rynnowych Szczytno Małe, Szczytno Duże, Krępsko, Orzechowo, Olszanowo. Jezioro otaczają strome zbocza zarośnięte sosnowym lasem. Dane morfometryczne: powierzchnia 55 ha, głębokość maksymalna 19,7 m, głębokość średnia 9,0 m, długość maksymalna 1850 m, szerokość maksymalna 360 m, długość linii brzegowej 4450 m. Ichtiofauna: w akwenie tym dominuje leszcz, płoć, lin, karp, a wśród gatunków drapieżnych – szczupak, okoń, węgorz.

Jezioro Długie (Długie Duże) – jezioro rynnowe na Równinie Charzykowskiej w kompleksie leśnym Borów Tucholskich, w południowej części województwa pomorskiego, na terenie Gminy Przechlewo. Akwen jeziora znajduje się w systemie dorzecza rzeki Lipczynki i Brdy. Jezioro otaczają wysokie brzegi porośnięte lasem mieszanym. Nieduża powierzchnia zlewni w porównaniu z objętością akwenu oraz korzystny sposób jej zagospodarowania (duży procent stanowią lasy) ograniczają wpływ potencjalnych zanieczyszczeń. Wody należą do II klasy czystości. Wokół rozciągają się liczne rezerwaty, jeziora, ostoje zwierzyny i ptactwa. Piękne krajobrazy, czyste powietrze, absolutna cisza i spokój, z dala od skupisk ludzkich i ruchliwych szos. Dane morfometryczne: powierzchnia 42,0 ha, głębokość maksymalna 21,3 m, głębokość średnia 8,8 m, długość maksymalna 1800 m, szerokość maksymalna 300 m, długość linii brzegowej 4180 m. Ichtiofauna: W akwenie tym dominuje leszcz, płoć, lin, karp, wzdręga, sielawa, amur a wśród gatunków drapieżnych – szczupak, okoń, węgorz. Strefa litoralu: Dno jeziora w dużej części jest piaszczyste. Ukształtowanie dna jest mocno urozmaicone, stoki stromo opadające. Roślinność wodna jest średnio rozwinięta w strefie przybrzeżnej (amury), zanurzona zajmuje 18 % powierzchni dna zbiornika.

Jezioro Krasne - Rezerwat wodno - florystyczny o powierzchni 28 ha utworzony 1976 roku, położony w głębokim rowie polodowcowym, wśród boru iglastego, o głębokości 5,5 m na wysokości 140 m n.p.m., o wydłużonym kształcie i czystej, klarownej wodzie.
Jezioro nie ma odpływu ani dopływu. Jezioro należy do grupy zbiorników skąpożywnych, a więc ubogich w składniki odżywcze. W takich warunkach żyje niewiele gatunków, ale za to specyficznych i godnych uwagi. Najbardziej charakterystyczny jest zespół lobelii i porybinu jeziornego; ponadto rosną brzeżyca jednokwiatowa oraz na obrzeżach typowa roślinność bagienna, jak żurawina błotna, mech torfowiec, rosiczka okrągłolistna, pałka szerokolistna i pałka wąskolistna. Znaczną część dna porasta mech. Otulina jeziora Krasne to prawie w całości lasy i torfowiska przejściowe. Roślinność w otulinie jest słabo zróżnicowana. Można wśród niej wyróżnić bór świeży oraz różne stadia regeneracyjne brzeziny bagiennej. W siedlisku boru świeżego występują nasadzenia sosny w różnym wieku. Bór sosnowy jest tu typowym lasem gospodarczym, a wiek drzewostanu waha się od 20 do 150 lat.
Brzezina bagienna występuje wokół jeziora Krasne między borem świeżym a falezą, która wyznacza dawną linię brzegową. W przeszłości brzezina została zmeliorowana i dziś są to niewielkie fragmenty dość dobrze zachowane. Celem ochrony w rezerwacie "Jezioro Krasne" jest zachowanie jeziora lobeliowego z charakterystyczną roślinnością. Atrakcyjność turystyczna tego rezerwatu polega nie tylko na obecności tych interesujących zespołów roślin, lecz także na możliwości podziwiania prawdziwie urokliwego krajobrazu leśnego i nadwodnego.