Rzeka Brda – informacje ogólne

Brda zaliczana jest do najpiękniejszych szlaków wodnych w Polsce i Europie. Jest lewym dopływem Wisły. Jej źródło bije na zboczach Pojezierza Bytowskiego na wysokości 180 m n.p.m. i zasila Jezioro Smołowe, stąd do ujścia jest 239 km. Znaczna różnica wzniesień miedzy źródłem a ujściem do Wisły, sprawia że Brda posiada bystry nurt. Szlak kajakowy rozpoczyna się 5 km dalej w Świeszynie nad Jeziorem Pietrzykowskim Dużym (Głębokim). Natomiast kończy swój bieg w Bydgoszczy, gdzie w dzielnicy Brdyujście wpada do Wisły. Ma 43 bezpośrednie dopływy i mija 19 jezior. Uprawianie kajakarstwa możliwe jest na Brdzie na długości 233 km, na co potrzebujemy ok. 10 – 12 dni, w zależności od długości i częstotliwości postojów. To co charakteryzuje Brdę, to jej różnorodność, urozmaicony i kręty bieg, liczne jeziora, zróżnicowany krajobraz, piękna i dzika przyroda, rozległe lasy, czysta woda oraz liczne boczne szlaki. Walory te od lat ściągają na Brdę wielu turystów wodnych.

Długa, wygodna do przepłynięcia, doskonale oznakowana, ma dwie wielkie zalety – wiele jezior na szlaku i nieprzebrane lasy, które towarzyszą jej na całym biegu. Miłośnicy przyrody powinni być zachwyceni. Dno rzeki jest twarde, żwirowe, na długich odcinkach słabo zarośnięte.

Większość trasy znajduje się w otulinie Parku Narodowego Bory Tucholskie oraz na terenie Zaborskiego i Tucholskiego Parku Krajobrazowego. Piękno i różnorodność znajdujących się tu rezerwatów przyrody zachwyci każdego. Niezwykła malowniczość, rozległe lasy, piękne jeziora, urozmaicony bieg rzeki i pierwotna przyroda to największe zalety tego szlaku, uznawanego już od lat międzywojennych za jeden z najatrakcyjniejszych szlaków kajakowych Europy. Był to również jeden z ulubionych szlaków JANA PAWŁA II. Rzeka mimo odcinkowi o szybszym nurcie jest szlakiem łatwym i nieuciążliwym, który śmiało można poleci również początkującym kajakarzom nawet tym zupełnie „zielonym”, którzy chcieliby wybrać się na swój pierwszy spływ w życiu.

Brda określana „Królową kujawsko – pomorskich rzek” czy też „Królową Borowiackich rzek” słynie nie tylko z urody, ale także z temperamentu. Zgodnie dzielona jest między województwo pomorskie (128 km), gdzie ma swe źródło i kujawsko – pomorskie (111 km), gdzie minąwszy Bydgoszcz trafia w objęcia Wisły.

Górny bieg Brdy to dziewiczy potok płynący przez zwarty, mało zasiedlony kompleks leśny. Ten odcinek rzeki, choć bardzo malowniczy, jest dla kajakarzy dość uciążliwy. Przy niskich stanach wody mogą wystąpić płycizny, co sprawia, że kajak nierzadko trzeba holować. Poza tym liczne bobry skutecznie „pomagają” w wyrębie drzew, tarasując nimi rzekę. Perełką w górnym odcinku jest rezerwat „Przytoń”, przez który rzeka przeciska się uparcie, pokonując liczne przeszkody zalegające w korycie. Ten górny przełomowy odcinek Brdy wywiera na wodniakach duże wrażenie.
Brda jest szlakiem łatwym, dostępnym dla początkujących turystów, chociaż są miejsca, zwłaszcza w odcinku przełomowym, gdzie niepokorni turyści mogą zostać przez rzekę sponiewierani i nauczeni szacunku. Jest to jeden z najlepiej zagospodarowanych turystycznie szlaków kajakowych w Polsce, a dzięki dobremu systemowi oznakowania rzeki kajakarze czuja się bezpieczni i nawet bez mapy doskonale orientują się w terenie.

Długość rzeki Brdy

239 km

Długość szlaku

233 km

Spadek na szlaku

57 cm/1 km

w górnym biegu

w środkowym biegu

w dolnym biegu

0,7‰

0,38‰

0,72‰

Średni roczny przepływ

w środkowym biegu

przy ujściu

19,9 m3/s

27,4 m3/s

Średnia temperatura wody (w środkowym biegu)

w zimie (XI – III)

w lecie (IV – X) – (VII) – (VIII)

3,3˚C

14˚C – 16,2˚C – 15,8˚C

Powierzchnia dorzecza

4627 km2

Czas spływu

10 – 12 dni