ATRAKCJE TURYSTYCZNE GMINY PRZECHLEWO
Kościół parafialny w Przechlewie p.w. Św. Anny wraz z otoczeniem oraz wystrojem wnętrza
Kościół jest zabytkiem budownictwa sakralnego (barok) z przełomu XVII i XVIII w. Nie znana jest dokładna data wybudowania kościoła. Wzmianka z 1653 r. mówi, że pierwsza przechlewska świątynia była drewniano-murowana, salowa z dwoma ołtarzami. Na początku XVII w. była bogata w przedmioty liturgiczne: cztery wielkie lichtarze i kielich, a także srebrny kielich, pozłacany krzyż z relikwiami i monstrancją. W 1688 roku świątynia spłonęła, odbudowana padła ofiarą kolejnego pożaru w 1714 r. Ponownie kościół odbudowano w 1720 r. zwracając go ku wschodowi. Konstrukcja wykonana była częściowo z drewna, częściowo z cegły. W latach 1898-1901 do szkieletowej świątyni dobudowano ceglaną nawę poprzeczną i prezbiterium. Po rozbudowie świątynia uzyskała plan krzyża łacińskiego, prezbiterium zamknięte jest trójbocznie we wschodniej części. Przy północnym ramieniu transeptu od wschodu znajduje się zakrystia, odpowiednio po południowej stronie – niska wieżyczka na planie koła, ze schodami na emporę w transepcie. Zachodnia, starsza część kościoła jest konstrukcji szkieletowej z murem wypełniającym z cegły. Ściany zwieńczone są profilowanym, belkowym gzymsem podokapowym. Elewacja zachodnia oszalowana jest deskami. W części zachodniej znajduje się nieczynna dzwonnica wtopiona w połacie dachu, ustawiona bezpośrednio na belkach stropu nad nawą główną. Dzwonnica zwieńczona jest barokowym hełmem z ośmioboczną latarnią. Na suficie, w nawie znajdują się dekoracje malarskie o charakterze narracyjnym, z motywem roślinnym. W witrażowych oknach w transepcie utrwalono nazwiska fundatorów rozbudowy kościoła. Wyposażenie późnobarokowe składało się z 3 ołtarzy, ambony z wyrzeźbionym Chrystusem i ewangelistami, chrzcielnicy oraz organów. Na placu kościelnym zawieszono na odbudowanej dzwonnicy zewnętrznej gotycki dzwon z 1405 r. z minuskułową inskrypcją i drugi, ulany w 1909 r. w Szczecinie.
Fot. Kościół parafialny p.w. Świętej Anny w Przechlewie
Kościół filialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Przechlewie
Kościół wybudowany został w 1911 roku. Planem, użyciem przypór, zastosowaniem ostrołukowego zamknięcia otworów okiennych, drzwiowych i blend – budowla nawiązuje jeszcze do XIX-wiecznego historyzmu. Już jednak opracowanie elewacji jest wynikiem nowych tendencji w architekturze XX w., dążących do uproszczenia formy. Płaski detal architektoniczny, uproszczone poprzez brak profilowania wykroje, operowanie dużymi płaszczyznami to m.in. nowe środki w opracowaniu architektury. Zachowane w pierwotnym rozplanowaniu wnętrze z pozornym sklepieniem beczkowym oraz z emporami pozorującymi podział wnętrza na trzy nawy- to pomyślany, indywidualny zamysł architektoniczny o spójnej formie i treści. Wartość obiektu podwyższa również starannie i indywidualnie opracowana stolarka drzwiowa z nawiązującymi do gotyku okuciami, szyldami i antabą.
Kościół wybudowany został na planie wydłużonego prostokąta z węższym prostokątnym prezbiterium od południowego-wschodu i kwadratową wieżą od południowego-zachodu. Przy prezbiterium od północnego-wschodu występuje zakrystia na planie prostokąta, wychodząca poza linię murów nawy; od południowego-zachodu znajduje się prostokątna klatka schodowa. Świątynia to obiekt jednonawowy z emporą przy trzech bokach nawy.
Bryła kościoła jest I-kondygnacyjna z IV-kondygnacyjną wieżą oraz niższymi od nawy klatkami schodowymi i zakrystią. Bryła główna nakryta jest dachem dwuspadowym o dużym spadku , wieża i prezbiterium odrębnymi dachami dwuspadowymi, klatki schodowe i zakrystia posiadają dachy pulpitowe. Pokrycie dachu stanowi dachówka ceramiczna układana w podwójną łuskę.
Elewacja obiektu podzielona jest 2 rzędami otworów okiennych; w przyziemiu występują małe okna zgrupowane po trzy, nad nimi duże otwory okienne zamknięte łukami ostrymi. Na wieży elewacje podzielone są ostrołukowymi, otynkowanymi blendami, biegnącymi przez trzy kondygnacje.
Nad nawą i prezbiterium występuje sklepienie drewniane, podniebienie wykonane jest z desek ze współczesnymi malowidłami. W kruchcie i zakrystii występuje strop belkowy, w kruchcie podsufitka wykonana jest z desek z dekoracją płycinową (krótsze boki płycin zamknięte są parami łuków pełnych).
Fundamenty kościoła są kamienne, ściany murowane z cegły, więźba dachowa jest drewniana, schody zewnętrzne wykonane są z granitu, natomiast wewnętrzne są drewniane.
Stolarka drzwiowa i okienna jest autentyczna, wykonana z drewna; drzwi ramowo-płycinowe posiadają ozdobne szyldy i rozgałęzione zawiasy.
Na wyposażeniu kościoła jest chrzcielnica ze sztucznego kamienia ze srebrną misą, krucyfiks, 2 świeczniki korpusowe, empora z 6 malowidłami, ławki z czasów budowy kościoła.
Fot. Kościół filialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Przechlewie
Kościół parafialny p.w. Św. Wawrzyńca wraz ze znajdującym się pod nim gruntem
Kościół wybudowany został w latach 1933-1934 i poświęcony 6 czerwca 1934 r. Należał do parafii katolickiej, której historia w tej miejscowości sięga poł. XVI w. W Sąpolnie istniał kościół katolicki do początku XIX w. Nową, obecną świątynię katolicy wybudowali po ponad stuletniej przerwie, w nowoczesnym stylu, nawiązującym do modernizmu. Budowla o uproszczonej formie brył i kompozycji została wzniesiona na planie prostokąta z półokrągłą apsyda i dostawioną do korpusu wysoką wieżą na planie kwadratu. Elewacje pozbawione detalu architektonicznego podkreślają prosta formę budowli. Dostawiony do fasady trójarkadowy portyk i jednoskokowe szkarpy korpusu stanowią jedyny element rozczłonkowania i podziału elewacji. Wnętrze zachowane bez zmian – jednoprzestrzenne, nakryte surowym, belkowym stropem, podzielone regularnie przyściennymi filarami, z zamykającą ścianę południową (kościół nie orientowany) emporą organową z prospektem o modernistycznych formach. Surowość wnętrza podkreśla nie wyodrębnione prezbiterium. W kościele zachowana została pierwotna stolarka drzwiowa i ławki.
Wewnątrz absyda nie otwiera się na nawę i oddzielona jest od prezbiterium ścianą. W absydzie zlokalizowana jest zakrystia. Prezbiterium nie jest specjalnie wyodrębnione a ołtarz znajduje się w północnej części nawy. Od południowego-wschodu dostawiona jest do korpusu kwadratowa wieża. Wejścia główne w elewacji frontowej (południowej) poprzedzone są portykiem. W absydzie występują dwa wejścia boczne.
Bryła główna kościoła jest I-kondygnacyjna z niższą apsydą, natomiast wieża kościelna jest IV-kondygnacyjna. Nawa kościoła pokryta jest dachem dwuspadowym, natomiast wieża dachem czterospadowym.
Wyposażenie i wystrój pochodzące z czasów budowy kościoła stanowią ławki, empora, prospekt organowy, organy oraz 2 kamienne kropielnice w kruchcie kościoła. Chrzcielnica o cechach neobarokowych pochodzi prawdopodobnie z innego kościoła.
Fot. Kościół parafialny p.w. Św. Wawrzyńca w Sąpolnie
Dawny dwór w Płaszczycy (Imielno) wraz z otaczającym go parkiem
Jest to rzadko spotykany przykład barokowej, reprezentacyjnej budowli mieszkalnej z XVIII w. z ciekawą dekoracją sztukateryjną obramień okiennych i drzwiowych i tympanonu. Istniejący do dzisiaj budynek dworu pochodzi z II poł. XVIII w. (1745 r.) posiada bryłę parterową, podpiwniczoną w kształcie wydłużonego prostopadłościanu, nakrytego dachem czterospadowym, z szerokimi wystawkami z dwóch stron. Park obejmuje teren w kształcie nieregularnym, wydłużonym w kierunku południowo-północnym. Park otacza dwór z trzech stron. Drzewostan parku jest zróżnicowany, występują m.in. buki, klony, kasztany, sosny, dęby, jesiony. W części północno-zachodniej występują stare dęby i buki. Po stronie zachodniej dworu zlokalizowana jest polana z wnętrzem krajobrazowym na planie prostokąta, która otoczona jest z trzech stron ścianami drzew. Po stronie północnej parku znajduje się ogród.
Fot. Dawny dwór w Płaszczycy (Imielno) wraz z otaczającym go parkiem
Obelisk papieski w Nowej Brdzie
Wszystko zaczęło się w 1991 roku, kiedy ukazała się książka „Hobby Jana Pawła II” autorstwa S. Stolarczyka, z której dowiedzieć się można, że Ojciec Święty kilkakrotnie spływał kajakiem po Brdzie. Wówczas pojawił się po raz pierwszy pomysł uczczenia tego faktu w jakiś sposób. Jednak nie przyszło to z łatwością, gdyż w książce nie było żadnych szczegółów, a próby nawiązania kontaktu z autorem nie przyniosły powodzenia. Pomysł upadł.
Do pomysłu powrócono dziesięć lat później za sprawą Pani Gabrieli Czarnik, która w swych historycznych poszukiwaniach „wytropiła” szczegóły bytności Jana Pawła II na ziemi człuchowskiej. Dotarła, aż do samego Watykanu. Dodatkowo w grudniu 2002 roku w „Merkuriuszu Człuchowskim” ukazał się obszerny artykuł związany z ww. sprawą.
Długo nie trzeba było czekać, bo już w styczniu 2003 roku na opłatkowym spotkaniu miejscowego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko – Pomorskiego, powołano do życia zespół roboczy do przygotowania koncepcji uczczenia 50 rocznicy pobytu Ojca Świętego w Nowej Brdzie. Już po miesiącu powstała pierwsza wersja projektu, która mówiła o postawieniu obelisku, którego głównym elementem miał zostać głaz narzutowy. Odpowiedni kamień sprowadzono z Olszanowa z pola Pana Janusza Skrzypczaka. Wybrano również napis jaki znalazł się na obelisku: „Tu, w Nowej Brdzie, 23 VIII 1953 r. rozpoczął swoje kajakowe wędrówki Ks. Karol Wojtyła Papież Jan Paweł II. 23 VIII 2003 r.” Napis przyozdobiono symbolicznymi elementami w postaci: kielicha mszalnego, wioseł i sylwetki kajakarza.
Obelisk postawiano w centrum wsi, przy moście, tuż nad rzeczną skarpą, dzięki czemu jest widoczny również doskonale z rzeki. Tuż obok stanął nowy dębowy krzyż.
Komitet budowy Obelisku w Nowej Brdzie: Marian Fryda – Przewodniczący, Janusz Spiczak Brzeziński – Zastępca Przewodniczącego, Gabriela Czarnik, Stanisław Spiczak Brzeziński, Lesław Gajda, Jan Bernard Jakubowski, Mieczysław Modrzejewski, Lech Jabłoński, Antoni Winkowski, Waldemar Jeżewski – Członkowie.
Udział w Komitecie Honorowym budowy Obelisku zaproponowano następującym osobom: Aleksander Gappa – Starosta Człuchowski, Prof. Bronisław Synak – Przewodniczący Sejmiku Województwa Pomorskiego i Prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko Pomorskiego, Ks. prof. dr hab. Jan Bernard Szlaga – Biskup Pelpliński, Mirosław Maszczak – Wójt Gminy Przechlewo, Ireneusz Jażdżewski – Nadleśniczy Nadleśnictwa Niedźwiady.
Opracowano na podstawie:
„Nowa Brda jest tylko jedna…”, Marian Fryda
Fot. Obelisk papieski w Nowej Brdzie